Een van de redenen waarom een verbouwingsproject altijd zo spannend is is dat je geconfronteerd wordt met een schier oneindige reeks met keuzes. Groot of klein, technisch of inrichting, met uitgebreide onderbouwing of een gok: het gaat maar door.
Voor de meeste mensen is een verbouwing daarnaast iets wat ze maar eens in de 20 jaar doen, bij hun eerste huis of zoals bij ons bij ons tweede huis. En net als bij het kiezen van de juiste hypotheek moet je je ineens inwerken in de onbekende wereld van typen stenen, zwaarte van de fundering, materialen van de ramen etc. Het aardige daarbij is ook dat je (meestal terecht) voelt dat je een keus gaat nemen die verstrekkende gevolgen kan hebben, maar dat je de kennis en ervaring ontbeert om dat volledig te overzien.
Je ‘partner’ hierbij is een architect, aannemer, onderaannemer of adviseur, die je weliswaar de keus voorlegt, maar natuurlijk zelf ook zijn belangen en voorkeuren heeft (waaronder alles wat te maken heeft met ‘gemak’ en ‘bekend’). Aan de zijlijn staan de goed bedoelende familieleden en vrienden die het bij hun verbouwing allemaal ook hebben meegemaakt.

En dan aan jou de taak om een weloverwogen keuze te maken.
Met duurzaam (ver)bouwen in Nederland zet je de boel nog verder onder druk. Er zijn weliswaar prachtige sites van Milieucentraal (Milieucentraal.nl: Duurzaam verbouwen) en subsidieinformatie van SenterNovem (Agentschap NL: Energie en klimaat) enzo, maar het is gewoon een terrein waar allerlei zaken nog erg in ontwikkeling zijn. Bij een gewone verbouwing wordt je niet geconfronteerd met het probleem dat de bakstenen volgend jaar misschien wel een stuk harder of lichter zijn; dat product en die markt zijn redelijk uitontwikkeld. Bij zonnepanelen, daarentegen, lijkt het nu pas op gang te komen, voornamelijk dankzij onze economische redders uit China. Volgend jaar, is me al herhaalde malen voorgehouden, komen er panelen uit China die veel goedkoper en veel efficiënter zijn! En dat is belangrijk want de terugverdientijd van de investeringen zijn over het algemeen veel te lang: 15 jaar is geen uitzondering. Zonnepanelen, zonneboilers, driedubbelglas met coating, eHR-ketels, microwarmtekracht centrales, warmtepompen, zelfregulerende ventilatieroosters, een eco-zwembad: het gaat niet om tientjes en ook niet om duizendjes.

Als je dit alles dan ook nog vertaalt naar Italië, dan heb je echt een probleem. Net nadat je je hebt ingelezen in Nederland, en snapt dat er teveel keus is om te kunnen kiezen en dat het volgend jaar allemaal anders is, vraag je je Italiaanse architect om een adviesje. Zoals al eerder gezegd (bericht: Duurzaam bouwen in de praktijk en Mozes ) bleek hij gelukkig helemaal ‘into’ de bioarchitettura. Maar een eco-plan maken voor een huis is toch iets anders dan de juiste bouwmaterialen kiezen. En de economische luwte van Le Marche is ook iets anders dan Noord-Italië waar een groot deel van de Italiaanse en buitenlandse sanitair-verwarmings-ventilatiebedrijven zitten.

Een aantal bijkomende problemen treden hierbij op:

• Le Marche heeft een ander klimaat dan Noord-Holland: koeling is daar voor ons minstens zo belangrijk als verwarming;
• ons huis daar heeft ook nog zijn eigen specifieke positie m.b.t. wind, zon en regen, oftewel moeder Aarde;
• financiële ruimte: met onbeperkt budget is het makkelijker dan als je moet kiezen tussen een besparende langetermijnoplossing en mooiere tegels.

 Onze oplossing: we maken een stappen-plan. We tekenen het einddoel, maar doen niet alles tegelijk.

Dat einddoel hebben we overigens wel nu al op een heel praktische manier nodig. Bij het storten van de betonnen vloeren leggen we namelijk nu al extra leidingen van en naar de tuin, voor de toekomstige warmtepomp. 
Als eerste stap in dat plan, hebben we gekozen voor het maken van een zo goed mogelijk geïsoleerd en slim te ventileren huis. Alle warmte en koeling die we straks van de zon of moeder Aarde krijgen, worden dan in ieder geval optimaal benut. En dat reduceert de hoeveelheid warmte en koeling die we zelf moeten gaan opwekken met elektriciteit, gas, zonnepanelen en warmtepompen.

Voor het slimme werk hebben we daarnaast een schijnbaar goed en onafhankelijk adviesbureau gevonden dat ons gaat helpen met het maken van een technisch plan. (Ik moet ze alleen nog wel even  bellen om uit te leggen wat we willen, in het Italiaans!)
Het gaat daarbij om twee zaken:

• de juiste ingrediënten: bijvoorbeeld een Ultra-Hoog-Rendementsketel, maar wel een die past bij het aantal kamers en ons gebruik ervan;
• hun samenhang: geen ventilatiesysteem dat alle warmte afvoert die je net duurzaam via de vloer aan het verspreiden bent; wel elementen van ‘domotica’ (slim huis) en via internet de verwarming aanzetten, maar geen pratende koelkast die je vertelt dat een bepaald type worst er niet meer inkomt wegens stankoverlast!

Zoals altijd, weet je aan het einde van zo’n project hoe het moet (en hoe het had gemoeten). Ik denk dat ik daarom hierna maar part-time buitenlanders ga begeleiden die duurzaam willen verbouwen in Italie. ‘Una hora doctior’ zei mijn docent op de universiteit altijd al, als hij nog even snel iets had opgezocht om het ons daarna te kunnen doceren.
Bijkomend voordeel: zodra ik inkomsten heb in Italië, komen de subsidiepotten ineens binnen handbereik en worden onze eigen investeringen deels betaald door de Italiaanse staat. Ik heb zo’n vermoeden dat dat wel eens de slimste manier kan zijn om een deel van de Nederlandse financiële steun aan Italië, straks, terug te krijgen.

PS: Italiaanse termen in dit verband zijn: solare termico, caldaia solare termico, solare fotovoltaico, pompa di calore (aereo à acqua calda ; terra acqua calda), recupero di calore acqua doccia (scambiatore di calore allo scarico del piatto doccia = warmtewisselaar uitlaat douchebak), casa energetica, ventilazione, caldaia, isolante termico, ventilazione controllata, casa passiva, sistema ventilazione finestre, grigla di ventilazione finestra, domotica, aerazione meccanica controllata, casa zero energy, materiali ecologici, condizionatore d’aria, leggi e normative.

En als toegift nog een klein citaat uit de Italiaanse wikipedia over warmtepompen en de efficiency van verwarming en koeling (denk ik):

dove Q_freddo è la quantità di calore estratta da una riserva fredda alla temperatura T_fredda e Q_caldo è la quantità di calore distribuita ad una riserva calda alla temperatura T_calda.