Onlangs zaten wij weer in de kerk. En hoewel de priester een van zijn meest bevindelijke momenten had van het afgelopen jaar, dwaalden mijn ogen toch af en toe af, richting tegels. Tegels moeten gekozen worden bij een verbouwing, maar de combinatie van tegels en kerk hebben een speciale betekenis.
Vroeger als wij in de kerk zaten, namelijk, dan waren die tegels een probaat middel tegen de verveling. Kort na het begin van de preek, begon je dan op het gezangenbord de psalmen op te tellen en te delen door het aantal gezangen, enzo. Als alle mogelijkheden van dit bord waren uitgeput, begon je maar aan de tegels. Zoveel rijen breed, zoveel lang, dat is zoveel; de kerk, is zo groot, dus er zijn ongeveer X tegels. Als de preek echt lang duurde, kwamen daar nog de spijlen bij van het hekje voor de ouderlingen.
In onze kerk in Montegiorgo keek ik heel even zo naar die tegels, maar al snel nam de verbouwing de overhand. Met een hypotheek op zak, durf je te gaan denken aan het aankopen van tegels. Nadat de kerkdienst was afgelopen, bleef ik even treuzelen en nam toen snel een foto van die vloer. Een mooie combinatie van verschillende kleuren, en twee manieren van leggen.
Ook hierin zijn er allerlei existentiële keuzen te maken. Ben ik iemand die gaat voor makkelijk schoonmaken, of iemand die leeft bij esthetiek, of voel ik mij slechts een medebewoner, een passant, in ons huis en wil ik de oude vloer van dit huis herstellen als voortzetting van een traditie? Of kijk ik gewoon naar mijn portemonnaie? Voor alles is wat te zeggen.
Makkelijk schoonmaken is gezien onze plannen voor uitbundig koken met veel olijfolie en lekker gebraden vlees, deels uit de nog te bouwen open haard in de keuken, best handig. Als je daar nog de begeleidende espresso’s bijdenkt, die kunnen vallen, dan heb je bijna je keus gemaakt. Makkelijk schoonmaken betekent niet per se mooi. Ik ben eens met de zwager van de buurman naar een bouwmaterialencentrum gegaan, en daar had je veel voor schoonmaken ideale maar verder lelijke tegels.
Esthetiek is waar alle goed bedoelende Nederlandse vrienden natuurlijk voor gaan. Ze denken aan een romantische film in Toscane en roepen: ‘die vloer moet je doen’! Natuurlijk willen wij dat ook wel, al zijn die door de producent van de film uitgezochte lokaties natuurlijk wel iets anders dan onze ‘echte-mensen-boerderij’ in een durpie in Le Marche.
De traditionele tegelrichting opgaan is eigenlijk onmogelijk. Een bijkomend detail van ons huis is namelijk dat er, zoals in zovele boerenhuizen in Italie, nooit op de benedenverdieping geleefd is. Daar leefden namelijk de dieren. Onze vloer in de verschillende voormalige stallen is een combinatie van vooral pragmatische betonnenvloeren, afvoergoten en grof gelegde stenen, die zo door een eeuwenlange stroom van koeien-, schapen- en geitenurine is doordrenkt, dat er maar een optie is: verwijderen en volledig vervangen. Wij zijn nog erg blij met alles, ook met de lelijke dingen of voorwerpen die voor de bewoners toen toevallige restjes waren en die wij weer nu terugvinden alsof het archeologische vondsten van betekenis zijn. Wij zullen die zure stenen dus ongetwijfeld netjes afbikken, opstapelen en denken dat we er ooit nog iets mee gaan doen. Ik denk wel dat dat ergens buiten wordt.
De financiën zijn natuurlijk ook belangrijk: er is ongetwijfeld een vrachtwagen met oude tegels uit een palazzo in Venetië te bestellen, ook uit panden die op de werelderfgoedlijst staan, maar dan speelt toch mee dat er voor onze benedenverdieping en een deel van de bovenverdieping wel erg veel tegels nodig zijn.
Dankzij de zwager van de buurman is ons probleem waarschijnlijk opgelost. Wij hebben namelijk ontdekt dat we een combi van al die net genoemde typen zijn: pragmatisch traditioneel. En de zwager van de buurman heeft daar een tegel bij gevonden die er oud uitziet, de vorm heeft van de traditionele rechthoek, makkelijk is schoon te maken, en ook nog betaalbaar is. Wat wil je nog meer?
Ik kan niet wachten tot ik de eerste keer ‘sochtends naar beneden loop en met mijn blote voeten over die tegels naar het aanrecht loop: even een bakkie doen.